नेपालको शिक्षा प्रणाली, देशको विकासका लागि महत्वपूर्ण आधार स्तम्भ भए पनि, हाल चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ। देशको शिक्षा प्रणालीले विगतका दशकहरूमा केही सुधार गरेको छ। बालिका शिक्षामा पहुँच वृद्धि, साक्षरता दरको सुधार, र सामुदायिक विद्यालयहरूको संख्या बढाउनु यसका केही उपलब्धि हुन्। तर, गुणस्तरीय शिक्षा अझै सबैको पहुँचमा छैन। शहरी क्षेत्रका विद्यालयहरूसँग तुलनात्मक रूपमा ग्रामीण विद्यालयहरूको अवस्था कमजोर छ। आधारभूत भौतिक संरचना जस्तै भवन, पिउने पानी, र शौचालयको अभावका कारण ग्रामीण क्षेत्रका विद्यार्थीहरू विद्यालय जानबाट वञ्चित छन्। अर्कोतर्फ, दक्ष शिक्षकहरूको अभाव, परम्परागत शिक्षण शैली, र नवीनतम प्रविधिको कमीले विद्यार्थीहरूको सिर्जनात्मक सोचलाई अवरुद्ध गरेको छ। स्मार्ट शिक्षा प्रणालीको आवश्यकता महसुस गर्दै शहरी विद्यालयहरूले प्रविधिमा आधारित शिक्षणलाई अपनाउन थालेका छन्। ई-लर्निङ प्लेटफर्म, अनलाइन कोर्सहरू, र डिजिटल पाठ्यपुस्तकहरूले शिक्षालाई सजिलो बनाएको छ। तर, ग्रामीण क्षेत्रमा इन्टरनेटको पहुँच न्यून हुँदा यो प्रविधि सबैको पहुँचमा छैन। सरकारी स्तरबाट “शिक्षा सबका लागि” को नारा लागे पनि यसको कार्यान्वयनमा थुप्रै कठिनाइ छन्। पाठ्यक्रमले विद्यार्थीलाई जीवनोपयोगी सीप प्रदान गर्न सकेको छैन। आजको बदलिँदो विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्षम जनशक्ति उत्पादन गर्न शिक्षा प्रणालीलाई सुधार्न आवश्यक छ। समस्या समाधानका लागि केही सुझावहरूसमेत छन्। पाठ्यक्रमलाई व्यवहारिक बनाउँदै आधुनिक शिक्षण शैलीलाई लागू गर्नुपर्नेछ। ग्रामीण क्षेत्रमा शिक्षक प्रशिक्षणलाई प्राथमिकता दिँदै शैक्षिक प्रविधिको पहुँच पुर्याउनु महत्त्वपूर्ण हुनेछ। त्यस्तै, विद्यार्थीहरूलाई केवल किताबी ज्ञान नभई सिर्जनशीलता र प्रयोगात्मक सोचमा केन्द्रित बनाउनु शिक्षा प्रणाली सुधारको मुख्य कदम हुनेछ। नेपालको शिक्षा प्रणालीले यी सुधारहरूलाई आत्मसात् गर्न सकेमा बालबालिकाहरूको उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित गर्न मात्र होइन, देशको समग्र विकासमा समेत योगदान दिन सक्नेछ।
